W dniu 22 maja 2023 r. weszła w życie ustawa o fundacji rodzinnej, która wprowadziła szereg zmian również w innych ustawach.
Nowe prawo ma ułatwić prowadzenie rodzinnego biznesu po śmierci właściciela lub jego przejściu na emeryturę, a co za tym idzie pozwolić na prowadzenie działalności firmy w perspektywie dłuższej niż jedno pokolenie.
Fundację rodzinną będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów, z wyjątkiem fundacji rodzinnej tworzonej w testamencie. Fundatorem będzie mogła zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, natomiast beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać zarówno osoba fizyczna, jak i organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. Organami fundacji rodzinnej są: zarząd, rada nadzorcza (o ile została ustanowiona) oraz zgromadzenie beneficjentów. Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, będzie mogło stanowić mienie należące do fundatora albo fundatorów, w tym przede wszystkim udziały i akcje spółek. Fundator musi przekazać fundacji rodzinnej majątek warty co najmniej 100 000 zł (fundusz założycielski).
Fundacja rodzinna będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą, przy czym będzie to dopuszczalne jedynie w ściśle oznaczonym zakresie.
Ustawa wprowadziła także istotne zmiany do Kodeksu cywilnego. Przede wszystkim, fundacja rodzinna ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu. Wprowadzono również przepisy, które przewidują wyjątek od ogólnej reguły zachowku w prawie do dziedziczenia. Wprowadzono m.in. możliwość zrzeczenia się zachowku, rozłożenia go na raty, odroczenia terminu płatności, a w uzasadnionych przypadkach nawet jego obniżenia. Ustawa zakłada, że przy obliczaniu zachowku nie będzie doliczać się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą.
Zmiany zostały wprowadzone także w ustawach podatkowych, tj. ustawie o podatku od spadków i darowizn, ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz Ordynacji podatkowej. Zmiany te wprowadziły zwolnienie od podatku dochodowego świadczeń fundacji na rzecz beneficjentów, którzy są fundatorami oraz członkami ich najbliższej rodziny. Z tytułu uzyskania przychodów z innych źródeł ryczałtowy podatek dochodowy będzie należny w wysokości 10% przychodów uzyskanych przez osobę będącą w stosunku do fundatora osobą zaliczoną do I lub II grupy podatkowej. Pozostali beneficjenci zapłacą podatek od przychodu według stawki 15 %. Wprowadzono też zasadę, by nie podlegał podatkowi dochodowemu przyrost majątku fundacji.
Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadziła również znaczącą zmianę do ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Fundacja może zbywać i nabywać mienie (w tym nieruchomości rolne, udziały we współwłasności takich nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego, gospodarstwa rolne). Jeżeli nabycie nieruchomości następuje przez beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej, a zbywcą jest fundacja rodzinna, transakcja nie podlega ustawowemu prawu nabycia nieruchomości rolnej przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
Nowa ustawa, poza preferencjami podatkowymi oraz zmianami w prawie spadkowym, umożliwiła integrowanie majątku rodzinnego. Co więcej, fundator może w statucie ustalić zasady podejmowania decyzji przez zarząd fundacji co do sposobu inwestowania czy też dystrybucji świadczeń na rzecz beneficjentów. Powołanie fundacji rodzinnej może więc zapobiec rodzinnym sporom sukcesję i majątek, a także zapewnić możliwość kontynuowania działalności fundatora przez jego spadkobierców.